Thị trường tài chính bước vào tuần mới với sự chú ý dồn dập về biến động của lãi suất liên ngân hàng. Tại tọa đàm của WiGroup, CEO Trần Ngọc Báu nhận định mức lãi suất qua đêm đã vượt ngưỡng 7%/năm – vùng được xem là ranh giới của căng thẳng thanh khoản. Khi mức trung bình chạm 7%, có nghĩa một số ngân hàng phải chấp nhận vay với lãi suất hai con số, tương tự giai đoạn biến động mạnh của năm 2022. Đây là dấu hiệu cho thấy nhu cầu vốn ngắn hạn đang tăng nhanh hơn năng lực cung ứng của toàn hệ thống.
Trong nhiều tháng gần đây, thị trường mở (OMO) đã trở thành “van cứu trợ” quan trọng cho thanh khoản. Ngân hàng Nhà nước liên tục bơm vốn qua kênh này và quy mô đã tiến gần 370.000 tỷ đồng – mức cao chưa từng thấy, tương đương khoảng một nửa tổng giá trị trái phiếu đủ điều kiện cầm cố. Con số này phản ánh việc các ngân hàng đang nương tựa nhiều hơn vào nguồn vốn hỗ trợ từ cơ quan điều hành thay vì tự cân đối qua huy động.
Nguyên nhân gốc rễ của sức ép hiện nay nằm ở chênh lệch giữa tăng trưởng tín dụng và huy động. Dòng vốn cho vay mở rộng nhanh hơn tốc độ người dân gửi tiết kiệm, buộc các ngân hàng phải bù đắp bằng cách vay lẫn nhau hoặc phát hành trái phiếu. Tổng dư nợ giao dịch nội bộ trên thị trường liên ngân hàng đã tăng lên khoảng 3 triệu tỷ đồng, tương đương 15% tổng tài sản toàn hệ thống. Khi so sánh, tỷ lệ này chỉ khoảng 7% tại Trung Quốc và thậm chí thấp hơn rất nhiều tại Mỹ hay châu Âu, cho thấy mức độ phụ thuộc đáng kể của thị trường Việt Nam vào kênh vốn ngắn hạn này.
Để giảm sức ép, NHNN đã kích hoạt lại công cụ hoán đổi ngoại tệ USD/VND kỳ hạn 14 ngày, với hạn mức 500 triệu USD. Khi thực hiện nghiệp vụ này, các ngân hàng vay VND và thế chấp bằng USD. Khoản chênh lệch 10 đồng trong 14 ngày được xem như chi phí vốn, và khi cộng với lãi suất USD liên ngân hàng khoảng 4%/năm, mức lãi suất vay VND qua kênh này tương đương 5%/năm. Tuy nhiên, quy mô bơm vốn 500 triệu USD – chỉ tương ứng khoảng 11.000–12.000 tỷ đồng – vẫn quá nhỏ để giảm sức nóng của thị trường.
Một tín hiệu quan trọng khác là việc NHNN nâng lãi suất OMO thêm 0,5 điểm %, từ 4% lên 4,5%. Theo ông Báu, đây là động thái mang tính định hướng chính sách. Lãi suất OMO được xem như “lãi suất chính sách mềm”, và việc điều chỉnh chỉ số này thường đi trước những thay đổi lớn hơn như tăng lãi suất tái cấp vốn hoặc lãi suất chiết khấu. Nếu quá trình thắt chặt thực sự bắt đầu, chu kỳ tăng lãi suất có thể kéo dài tối thiểu sáu tháng, đặc biệt trong bối cảnh thanh khoản đã chịu áp lực suốt nhiều quý và dư địa hỗ trợ của NHNN không còn dồi dào.
Trong toàn cảnh đó, thị trường được đánh giá đang bước vào giai đoạn “nhạy cảm”, khi cả cơ quan điều hành và các ngân hàng đều phải điều chỉnh chiến lược. Lãi suất qua đêm vượt ngưỡng 7% không chỉ là một con số thống kê, mà là lời cảnh báo về trạng thái căng thẳng đang lan rộng trong hệ thống tài chính.
Ở góc nhìn thận trọng, CEO WiGroup cho rằng Việt Nam nhiều khả năng đang đứng ở vạch xuất phát của một chu kỳ tăng lãi suất mới – một bước ngoặt có thể định hình lại bức tranh tài chính trong thời gian tới.
