Lãi suất huy động bật mạnh khi bước vào “mùa cao điểm” tiền tệ
Những ngày đầu tháng 12/2025 chứng kiến một diễn biến quen mà không bao giờ hết nóng: các ngân hàng đồng loạt điều chỉnh lãi suất huy động. Năm nay, “độ nóng” tăng cao hơn khi nhu cầu vốn của hệ thống bị dồn lại vào những tháng cuối năm, trong khi tốc độ huy động từ dân cư không tăng kịp.
BVBank mở màn bằng việc nâng lãi suất tiết kiệm trực tuyến thêm 0,05 – 0,3%/năm ở nhiều kỳ hạn. VietinBank nhanh chóng nối bước với mức tăng 0,4 – 0,6%/năm, tùy kỳ hạn gửi từ 1 tháng đến gần 1 năm. Khối ngân hàng tư nhân như MB cũng không đứng ngoài cuộc, điều chỉnh tăng 0,35 – 0,6%/năm cho sản phẩm ngân hàng số.
Không chỉ là vài cái tên lẻ tẻ. Trước đó, cả tháng 11 đã chứng kiến 22 ngân hàng nâng lãi suất ở nhiều kỳ hạn khác nhau. Một số nhà băng thậm chí điều chỉnh hai lần trong cùng một tháng, cho thấy cuộc cạnh tranh hút vốn đang lên mức quyết liệt hiếm gặp trong vài năm gần đây.
Nhiều ngân hàng “bật trần” kỳ hạn 12–13 tháng, nhưng chỉ dành cho khách có số dư cực lớn
Song song mặt bằng lãi suất phổ biến, nhóm ngân hàng quy mô vừa và nhỏ tung ra các mức lãi suất đặc biệt, nhưng đi kèm điều kiện gửi số tiền cực lớn – như một “đường đua VIP” riêng dành cho khách hàng tổ chức.
PVCombank gây chú ý nhất khi đưa mức lãi suất 12–13 tháng lên 9%/năm, nhưng chỉ áp dụng tại quầy và yêu cầu duy trì số dư tối thiểu 2.000 tỷ đồng. HDBank không kém cạnh với lãi suất 8,1%/năm ở kỳ hạn 13 tháng và 7,7%/năm ở kỳ hạn 12 tháng, nhưng khách hàng phải giữ mức tiền gửi từ 500 tỷ đồng trở lên.
Trong cuộc đua mặt bằng chung, 5 ngân hàng đang dẫn đầu về lãi suất cũng lần lượt xuất hiện như PVCombank, VPBank, Bac A Bank, HDBank và VietA Bank với mức cao nhất ở các kỳ hạn 3 tháng, 6 tháng và 12 tháng.
Dù không dành cho phần lớn người gửi tiền, các gói này thể hiện rất rõ áp lực thanh khoản trong hệ thống, nhất là đối với nhóm ngân hàng tư nhân có nhu cầu hút vốn lớn vào cuối năm.
Lãi suất liên ngân hàng tăng dựng đứng – tín hiệu thanh khoản căng thẳng lan rộng
Nếu lãi suất huy động là bề nổi của cuộc đua, thì thị trường liên ngân hàng chính là nơi phản ánh trực diện sức khỏe thanh khoản của hệ thống. Chỉ trong ngày 1/12, lãi suất qua đêm – loại kỳ hạn chiếm phần lớn giao dịch – đã nhảy lên 7%/năm, cao nhất kể từ cuối năm 2022. Các kỳ hạn một tuần và một tháng đều neo trên mức 6,9%/năm.
Đến ngày 3/12, theo ông Nguyễn Minh Tuấn (AFA Capital), lãi suất qua đêm đã leo tới 7,5%/năm, còn các kỳ hạn từ một tuần cho đến 1 năm đều dao động trong vùng 6,1 – 7,5%/năm. Việc toàn bộ đường cong lãi suất liên ngân hàng đồng loạt đi lên cho thấy hệ thống thiếu thanh khoản ở mọi kỳ hạn, không chỉ dồn cục bộ vào ngắn hạn như các năm trước.
Một điểm đáng chú ý là dù Ngân hàng Nhà nước đã bơm lượng lớn thanh khoản qua kênh OMO – lên tới 360.000 tỷ đồng từ đầu năm – với lãi suất chỉ 4%/năm, nhưng nhiều ngân hàng vẫn phải vay nhau ở mức 6–7,5%/năm.
Lý do là không phải nhà băng nào cũng có đủ tài sản đảm bảo đạt chuẩn, chủ yếu là trái phiếu Chính phủ, để đưa vào cầm cố vay OMO. Điều này khiến nguồn vốn giá rẻ không chảy đều vào toàn hệ thống.
Gốc rễ: Tín dụng tăng nhanh hơn huy động và áp lực vốn dài hạn ngày càng lộ rõ
Tín dụng toàn ngành được dự báo tăng tới 20% trong năm, cao hơn nhiều so với mục tiêu 16%. Trong khi đó, huy động dân cư chỉ ở mức khoảng 16%. Tỷ lệ “cho vay vượt khả năng huy động” không chỉ xảy ra cục bộ ở vài ngân hàng nhỏ mà lan rộng hơn, buộc nhiều nhà băng phải tăng lãi suất huy động liên tục để cân bằng.
Nhóm ngân hàng quốc doanh – vốn luôn có lợi thế về chi phí vốn thấp – vẫn giữ mặt bằng lãi suất khá ổn định, tạo nên sự lệch pha lớn với nhóm ngân hàng tư nhân. Điều này càng đẩy các ngân hàng nhỏ vào thế phải tăng mạnh lãi suất để cạnh tranh dòng tiền.
Không chỉ thị trường tiền tệ chịu ảnh hưởng, tỷ giá cũng đang chịu sức ép. Lãi suất nội tệ cao giúp giảm áp lực mất giá của VND theo nguyên lý chênh lệch lãi suất, nhưng cũng phản ánh tình trạng căng thẳng vốn – đặc biệt là vốn dài hạn – đang hiện hữu trong hệ thống.
Cuộc đua chưa dừng, áp lực thanh khoản còn kéo dài
Những gì diễn ra trong tháng 12 cho thấy cuộc đua lãi suất cuối năm không chỉ là “truyền thống mùa vụ”, mà phản ánh sự mất cân đối sâu hơn trong cấu trúc vốn của hệ thống ngân hàng. Thanh khoản thắt chặt, tín dụng mở rộng nhanh, trong khi khả năng huy động không theo kịp.
Các chuyên gia dự báo mặt bằng lãi suất vẫn có thể duy trì ở mức cao đến hết quý I/2026, tùy thuộc vào tốc độ giải ngân OMO, diễn biến tỷ giá và sức bật của huy động những tháng tới.
