Mỡ heo là gì và vì sao gây nhiều tranh cãi?
Mỡ heo là chất béo có nguồn gốc động vật, được tách từ mô mỡ của lợn. Trong nhiều thập kỷ, đây là loại “dầu ăn” chính trong các gia đình Việt Nam trước khi các loại dầu thực vật trở nên phổ biến.
Tranh cãi xoay quanh mỡ heo chủ yếu đến từ thành phần chất béo bão hòa cao. Chất béo bão hòa từng được xem là nguyên nhân làm tăng cholesterol xấu (LDL), từ đó liên quan đến nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch nếu tiêu thụ thường xuyên với lượng lớn.
Tuy nhiên, mỡ heo không chỉ chứa chất béo bão hòa mà còn có chất béo không bão hòa đơn, khiến việc đánh giá loại thực phẩm này cần cái nhìn cân bằng hơn thay vì phủ nhận hoàn toàn.
So sánh mỡ heo với dầu olive: Lựa chọn nào tốt hơn cho sức khỏe?
Dầu olive tinh luyện thường được xem là “chuẩn mực vàng” trong nhóm dầu ăn tốt cho tim mạch. Loại dầu này chứa tỷ lệ rất cao chất béo không bão hòa đơn, đã được chứng minh giúp cải thiện mỡ máu và giảm nguy cơ bệnh tim nếu dùng lâu dài.
So với dầu olive, mỡ heo thua kém rõ rệt về mặt dinh dưỡng tim mạch. Dù cũng có chất béo không bão hòa đơn, mỡ heo vẫn chứa lượng chất béo bão hòa cao hơn đáng kể. Điều này khiến mỡ heo không phù hợp để dùng làm chất béo chính trong bữa ăn hàng ngày, đặc biệt với người có tiền sử tim mạch hoặc mỡ máu cao.
Về khả năng chịu nhiệt, cả mỡ heo và dầu olive tinh luyện đều tương đối ổn định khi nấu nướng. Tuy nhiên, dầu olive giữ được lợi thế nhờ hồ sơ dinh dưỡng toàn diện hơn.
Mỡ heo và dầu hướng dương: Ai ổn định hơn khi nấu nướng?
Dầu hướng dương thường được đánh giá là “lành mạnh” do có nguồn gốc thực vật và giàu chất béo không bão hòa đa (PUFA). Tuy nhiên, PUFA lại kém ổn định khi gặp nhiệt độ cao, dễ bị oxy hóa trong quá trình chiên rán.
Trong khi đó, mỡ heo chứa ít PUFA hơn và nhiều chất béo ổn định hơn, nên trong một số trường hợp chiên rán nhiệt độ cao, mỡ heo có thể tạo ra ít sản phẩm oxy hóa hơn dầu hướng dương.
Dù vậy, lợi thế này không đủ để mỡ heo trở thành lựa chọn thay thế dầu ăn hàng ngày, bởi rủi ro tích lũy chất béo bão hòa vẫn cao hơn về lâu dài.
So với dầu canola, mỡ heo ở đâu trên “bản đồ sức khỏe”?
Dầu canola (dầu hạt cải) được đánh giá là một trong những loại dầu ăn cân bằng nhất hiện nay. Nó chứa nhiều chất béo không bão hòa đơn, ít chất béo bão hòa và có thêm omega-3 từ thực vật.
Khi đặt cạnh dầu canola, mỡ heo gần như bất lợi ở hầu hết các tiêu chí liên quan đến sức khỏe tim mạch. Dù cả hai đều có thể dùng để nấu ở nhiệt độ trung bình đến cao, dầu canola vẫn phù hợp hơn cho việc sử dụng thường xuyên.
Mỡ heo và dầu dừa: Hai loại chất béo bão hòa nhưng không giống nhau
Mỡ heo và dầu dừa thường bị xếp chung vì đều ở trạng thái rắn ở nhiệt độ phòng và chứa nhiều chất béo bão hòa. Tuy nhiên, bản chất axit béo trong hai loại này khác nhau.
Dầu dừa giàu axit béo chuỗi trung bình, được cơ thể chuyển hóa nhanh hơn và ít tích lũy hơn so với axit béo chuỗi dài phổ biến trong mỡ động vật. Dù vậy, cả hai đều không được khuyến khích sử dụng thường xuyên với lượng lớn trong chế độ ăn hiện đại.
Có nên loại bỏ hoàn toàn mỡ heo khỏi bữa ăn?
Câu trả lời của các chuyên gia dinh dưỡng là không cần thiết phải loại bỏ hoàn toàn mỡ heo. Vấn đề không nằm ở việc “ăn hay không ăn”, mà là ăn bao nhiêu và ăn như thế nào.
Mỡ heo có thể được sử dụng với lượng nhỏ để tạo hương vị cho món ăn, đặc biệt trong các món truyền thống. Tuy nhiên, nó không nên là nguồn chất béo chính và dùng hàng ngày.
Khuyến nghị sử dụng chất béo hợp lý
Các chuyên gia khuyến cáo:
- Ưu tiên dầu giàu chất béo không bão hòa như dầu olive, dầu canola cho nấu ăn hàng ngày
- Hạn chế chất béo bão hòa từ mỡ động vật và dầu dừa
- Kiểm soát tổng lượng dầu mỡ tiêu thụ, không chỉ loại dầu
- Kết hợp chế độ ăn đa dạng, nhiều rau xanh và vận động thường xuyên để giảm nguy cơ tim mạch
Mỡ heo không phải “thủ phạm” gây hại nếu dùng đúng cách, nhưng cũng không phải lựa chọn tối ưu để thay thế hoàn toàn dầu ăn hàng ngày. Một chế độ ăn lành mạnh không đòi hỏi sự loại bỏ cực đoan, mà cần sự cân bằng và hiểu đúng bản chất dinh dưỡng của từng loại chất béo.
