Khi đi dạo trên những con phố ẩm thực ở Nhật Bản, du khách dễ bắt gặp hình ảnh những chiếc đèn lồng giấy treo lủng lẳng trước cửa hàng. Dưới ánh đèn mờ ấm áp, khung cảnh này dễ khiến người ta nghĩ đến lễ hội, truyền thống hay yếu tố tâm linh nào đó. Tuy nhiên, theo hướng dẫn viên ẩm thực Andy Marsden – người mang hai dòng máu Nhật – Australia, đèn lồng đơn giản chỉ là... bảng hiệu món ăn.
“Đó là cách các quán ăn ở Nhật cho bạn biết họ bán gì, từ phía bên kia đường”, Andy lý giải. Trên mỗi chiếc đèn thường in tên món chính hoặc loại đồ uống đặc trưng mà cửa hàng phục vụ. Nhìn vào là biết ngay đó là tiệm ramen, yakitori hay izakaya chuyên rượu sake.
Một số nơi còn in thẳng tên nhà hàng lên đèn lồng – một cách xây dựng thương hiệu vừa truyền thống vừa tiện dụng. Cách làm này tồn tại suốt hàng thập kỷ, giữ nguyên sức hút giữa thời đại bảng hiệu điện tử hiện đại.
Bên cạnh đèn lồng, mô hình món ăn giả đặt trước cửa cũng là đặc sản thị giác của ngành ẩm thực Nhật. Những mô hình này không hề phóng đại như trong quảng cáo của nhiều quốc gia, mà được làm đúng tỷ lệ và hình thức món ăn thật. Điều này thể hiện tinh thần tỉ mỉ, chính xác và trung thực trong phục vụ của người Nhật.
Nhưng không chỉ có ẩm thực, văn hóa đúng giờ cũng là điều khiến nhiều khách nước ngoài “choáng” khi đến Nhật. Theo Andy, người Nhật xem việc đúng giờ là sự tôn trọng. Dù chỉ đến trễ vài phút, bạn cũng có thể nhận được một cuộc gọi nhắc nhở từ nhà hàng – bởi đặt bàn đã là một lời hứa không nên thất hứa.
Sự đúng giờ này không chỉ áp dụng cho công việc hay gặp gỡ đối tác, mà cả trong đời sống hằng ngày. Andy từng phải chạy vội để kịp giờ hẹn với bạn bè, chỉ vì không muốn bị coi là thiếu phép lịch sự.
Ngoài ra, có một điều tưởng chừng lạ lẫm nhưng lại phổ biến ở Nhật: hiếm khi mời bạn về nhà chơi. Người Nhật chuộng sự riêng tư và cực kỳ ngăn nắp. Việc đưa ai đó về nhà có thể khiến họ cảm thấy bị xâm phạm đời sống cá nhân, chưa kể đến lo ngại gây ồn ảnh hưởng hàng xóm – điều bị coi là rất bất lịch sự.
Chính vì vậy, các buổi gặp mặt thường diễn ra ở nhà hàng, quán bar. Theo Andy, điều này vô tình tạo nên thói quen ăn ngoài mạnh mẽ, giúp ngành dịch vụ ăn uống của Nhật phát triển vượt bậc.
Dù chỉ là chiếc đèn lồng nhỏ, nhưng nó phản ánh cả một hệ giá trị – từ sự chỉn chu trong kinh doanh đến quan niệm về không gian sống và mối quan hệ xã hội của người Nhật. Một hình ảnh giản dị, nhưng mang theo nhiều lớp văn hóa đáng suy ngẫm.
