Từ một thánh tử đạo đến một vị thần tình yêu
Thánh Valentine không phải là vị thánh bảo trợ cho tình yêu đôi lứa. Theo những tài liệu lịch sử, có ít nhất ba nhân vật mang tên Valentinus, tất cả đều bị hành quyết vào ngày 14/2 trong thế kỷ thứ ba sau Công nguyên. Hai người nổi bật nhất là một linh mục La Mã và một giám mục xứ Terni, cả hai đều tử vì đạo dưới triều đại của Hoàng đế Claudius Gothicus. Không có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy họ liên quan đến tình yêu hay hôn nhân.
Thánh Valentine ban phước cho một người mắc chứng động kinh. Ảnh: Wellcome Images, CC BY
Thế nhưng, thời gian đã làm mờ ranh giới giữa lịch sử và huyền thoại. Vào thời Trung Cổ, một số câu chuyện bắt đầu xuất hiện, cho rằng thánh Valentine đã lén lút tổ chức hôn lễ cho các cặp đôi bị cấm kết hôn. Những câu chuyện này, dù không có bằng chứng lịch sử, lại được lặp đi lặp lại đến mức chúng trở thành một phần của ký ức tập thể.
Từ một người tử vì đạo, thánh Valentine dần trở thành một biểu tượng lãng mạn. Và khi xã hội cần một ngày để tôn vinh tình yêu, Valentine’s Day trở thành lựa chọn hoàn hảo.
Chaucer và sự ra đời của Valentine’s Day lãng mạn
Sự liên kết rõ ràng nhất giữa Valentine’s Day và tình yêu không xuất hiện cho đến thế kỷ 14, khi nhà thơ Geoffrey Chaucer viết bài Parlement of Foules (1382). Trong đó, ông miêu tả ngày 14/2 là ngày mà các loài chim bắt đầu kết đôi.
Từ hình ảnh những đôi chim tìm bạn tình giữa mùa xuân, Valentine’s Day dần trở thành ngày của những lá thư tình, những vần thơ yêu đương. Công tước Orléans, trong những ngày bị giam cầm tại Tháp London năm 1415, đã gửi một bức thư cho vợ và gọi bà là "Valentine của anh".
Từ tầng lớp quý tộc châu Âu, truyền thống này lan rộng đến quần chúng. Khi công nghệ in ấn phát triển vào thế kỷ 19, những tấm thiệp Valentine được sản xuất hàng loạt, giúp bất cứ ai cũng có thể gửi đi một lời yêu thương. Và khi nền kinh tế thị trường lên ngôi vào thế kỷ 20, những thương hiệu như Cadbury, Hershey biến Valentine’s Day thành một ngày của sôcôla, của quà tặng, của những cử chỉ ngọt ngào mang tính thương mại.
Thiệp Valentine của Mỹ, khoảng năm 1908.
Khi tình yêu không cần bằng chứng
Valentine’s Day, xét đến cùng, không phải là một sự kiện mang tính lịch sử chính xác, mà là một huyền thoại được nhào nặn qua nhiều thế kỷ. Nhưng có lẽ chính vì thế mà nó càng trở nên ý nghĩa.
Thánh Valentine có thực sự tổ chức đám cưới bí mật không? Ông có thật sự chữa lành một cô gái mù hay không? Những câu hỏi này, trên thực tế, không quan trọng bằng cách mà con người đã chọn để tin vào chúng.
Thánh Augustine từng nói: "Có những điều ta không nhìn thấy, nhưng ta vẫn tin vào chúng." Tình yêu cũng vậy, nó không phải lúc nào cũng là một thực thể hữu hình, không phải lúc nào cũng cần một ngày lễ để xác nhận. Nó tồn tại trong những điều giản dị hơn: một ánh mắt trìu mến, một cái nắm tay giữa phố đông, một sự thấu hiểu không cần lời nói.
Valentine’s Day, vì thế, không nhất thiết phải là ngày của sôcôla hay hoa hồng. Nó có thể là một ngày như bao ngày khác, nơi tình yêu không cần một biểu tượng hữu hình để khẳng định sự tồn tại của nó. Và nếu một ngày bạn không nhận được quà, không có một tấm thiệp nào gửi đến, hãy nhớ rằng điều đó không có nghĩa là bạn không được yêu. Bởi tình yêu, như chính sự tồn tại của ngày lễ này, đôi khi chỉ là một niềm tin - một thứ không thể chứng minh, nhưng luôn hiện hữu.
