Ẩn mình bên dòng Đăk S’Nghé, làng Kon Tu Ma xuất hiện như một mảnh ghép cổ xưa còn giữ lại giữa rừng già Măng Đen. Nhiều du khách tìm đến đây vì tò mò trước những kho lúa truyền thống bằng gỗ, nhưng chỉ khi bước sâu vào làng, họ mới thực sự cảm nhận được nhịp sống chậm rãi và cơ cấu gia đình – cộng đồng độc đáo của người Xơ Đăng.
Những ngôi nhà sàn bằng gỗ cũ kỹ đứng im lìm giữa bóng cây, có cái đã trải qua cả trăm năm mưa nắng. Cách dựng nhà và kho lúa gần như giống nhau, tạo nên một diện mạo rất đặc biệt tưởng chừng chỉ còn trong ký ức. Bao quanh là ruộng nương, lối đất và rừng, khiến nơi đây mang vẻ yên bình hiếm có.
Một ngày của người Xơ Đăng trôi qua trong sự tĩnh lặng đáng chú ý. Phụ nữ vừa chăm con nhỏ, vừa lo toan bếp núc, dọn nhà và dệt thổ cẩm. Đàn ông ra rẫy, chăm lúa, cắt cỏ, nuôi gia cầm và tự tay làm nông cụ từ vật liệu của núi rừng. Tất cả diễn ra tự nhiên như hơi thở, không vội vã, không chen lấn với nhịp sống hiện đại.
Người dân trong làng vẫn giữ nhiều phong tục truyền thống mà ở nơi khác đã phai nhạt. Trẻ con và người già tắm lá thuốc để sạch cơ thể. Những cụ ông ngồi trước hiên nhà, thong thả rê thuốc từ lá trồng trong làng rồi hút bằng ống tre. Buổi tối, ngọn lửa giữa nhà bùng lên, vừa để nấu ăn vừa để cả gia đình quây quần, trò chuyện.
Theo chia sẻ của Đô Đô, người dân nơi đây thường nói rằng họ “không biết buồn”, bởi cuộc sống vốn giản dị và không nhiều mối bận tâm. Kho lúa trong làng vừa là nơi cất trữ hạt gạo, vừa là biểu tượng của sự đủ đầy và lòng biết ơn tổ tiên – một niềm tin được truyền qua nhiều thế hệ.
Người phụ nữ – linh hồn của Kon Tu Ma
Trong nhịp sống ấy, phụ nữ Xơ Đăng đóng vai trò thầm lặng nhưng quan trọng. Họ vẫn duy trì tục sinh con tại nhà, nơi sự ấm áp và hỗ trợ từ gia đình được đặt lên hàng đầu. Bà mụ, mẹ hoặc người phụ nữ lớn tuổi sẽ chăm sóc sản phụ theo những kinh nghiệm truyền lại qua nhiều đời.
Ngoài chăm con, họ cũng quán xuyến tất cả việc nhà, làm rẫy, trồng lúa, nuôi gà, dệt vải và gìn giữ phong tục truyền thống. Khi du lịch cộng đồng phát triển, nhiều phụ nữ trong làng trở thành người kết nối với du khách. Họ dạy dệt, dẫn đi úp cá dưới suối, chỉ cách lấy rau rừng và nấu những món ăn đậm chất bản địa.
Với nụ cười hiền lành và sự thân thiện mộc mạc, họ tạo nên không khí ấm cúng cho du khách khi lưu trú ở homestay, giúp mọi người hiểu hơn về đời sống và văn hóa Xơ Đăng.
Kon Tu Ma không chỉ là một điểm đến nổi tiếng vì cảnh quan nguyên sơ hay kiến trúc kho lúa độc đáo. Điều khiến ngôi làng đặc biệt chính là những con người đang bền bỉ giữ gìn nếp sống truyền thống giữa sự thay đổi từng ngày của thế giới bên ngoài. Ai ghé qua nơi này cũng sẽ mang theo cảm giác an yên – một thứ vốn trở nên xa xỉ giữa nhịp sống hiện đại.
