Trong hành trình nuôi dạy con, không ít phụ huynh phải đối diện với tình huống con mình bắt đầu chửi thề. Dù đôi khi các bé không thực sự hiểu ý nghĩa của những lời nói đó, nhưng việc bắt chước người lớn vẫn diễn ra một cách tự nhiên. Theo nghiên cứu của Đại học Illinois vào năm 2013, trẻ em có thể nắm bắt được tới 54 từ cấm kỵ của người lớn từ khi lên 8 tuổi, và đến khoảng 11-12 tuổi, cách sử dụng những từ ngữ này của trẻ bắt đầu trở nên giống người lớn hơn.
Tiến sĩ Jacqueline Sperling, một chuyên gia từ trường Y Harvard, cho rằng việc bắt chước là một phần quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Trẻ em thường quan sát, lắng nghe và tái hiện lại những gì chúng thấy từ người lớn, từ cách nói chuyện đến cách phản ứng trong các tình huống khác nhau, bao gồm cả hành vi chửi thề.
Làm sao để giúp con khi con chửi thề?
Nếu con bạn bắt đầu chửi thề quá thường xuyên, đừng vội la mắng hay trách phạt. Thay vào đó, bạn có thể áp dụng những phương pháp sau để giúp con hiểu và điều chỉnh hành vi của mình:
1. Giữ bình tĩnh trước mọi tình huống
Khi phát hiện con nói những lời không phù hợp, điều quan trọng đầu tiên là bạn phải giữ được bình tĩnh. Thay vì tức giận, hãy tìm cách tiếp cận vấn đề một cách nhẹ nhàng và thấu hiểu. Giáo sư Eugene Beresin, một chuyên gia từ trường Y Harvard, khuyên rằng bạn có thể bắt đầu bằng việc hỏi con cảm thấy như thế nào khi nói những lời đó. Hãy giúp con nhận diện và hiểu rõ cảm xúc mà mình đang trải qua, chẳng hạn như giận dữ hay thất vọng.
2. Hỗ trợ con giải quyết vấn đề
Sau khi đã giúp con hiểu rõ cảm xúc của mình, hãy cùng con tìm ra cách khác để thể hiện cảm xúc đó mà không cần dùng đến những từ ngữ khó nghe. Bạn có thể hướng dẫn con qua những câu hỏi gợi mở như: "Nếu con đang ở trường hay ở nhà ông bà, con sẽ nói gì thay vì dùng những lời đó?" Hoặc: "Có cách nào khác để con bày tỏ cảm xúc của mình không?" Bằng cách này, bạn không chỉ giúp con tránh được thói quen chửi thề, mà còn cung cấp cho con những công cụ để xử lý tình huống trong tương lai.
3. Giải thích rõ ràng về hành vi không chấp nhận được
Nếu con bạn chửi thề với ai đó, điều quan trọng là phải giải thích rõ rằng hành vi này không thể chấp nhận được. Bạn có thể nói với con rằng: "Khi con chửi thề, đó cũng là cách con đang tấn công họ bằng lời nói. Dù ai cũng có lúc mắc lỗi, nhưng không vì thế mà con có quyền dùng những từ ngữ không hay để nói về họ."
4. Lắng nghe và hiểu con nhiều hơn
Đừng chỉ dừng lại ở việc giải thích mà hãy dành thời gian lắng nghe con chia sẻ suy nghĩ của mình. Hãy đặt những câu hỏi như: "Con nghĩ những lời con nói sẽ khiến người khác cảm thấy thế nào?", "Con cảm thấy ra sao khi nói những lời đó?" hoặc "Con sẽ làm gì nếu họ nói xin lỗi?" Những câu hỏi này không chỉ giúp con hiểu về sự đồng cảm mà còn tạo cơ hội để con bày tỏ suy nghĩ một cách chân thành. Và đừng quên khen ngợi khi con thể hiện sự hiểu biết và đồng cảm của mình.
5. Đặt ra ranh giới rõ ràng
Trẻ em đôi khi không hiểu rõ về ý nghĩa của việc chửi thề. Nếu sau khi giải thích mà con vẫn chưa nắm bắt được, bạn cần nói rõ với con rằng chửi thề là hành vi không được chấp nhận. Hãy chỉ rõ cho con biết rằng việc sử dụng ngôn ngữ không phù hợp không nên xuất hiện trước mặt người khác hoặc ở những nơi công cộng như trường học hay bệnh viện. Đây cũng là dịp để bạn dạy con về cách bày tỏ cảm xúc cá nhân một cách văn minh và xây dựng những kỹ năng xã hội cần thiết cho cuộc sống sau này.
Dạy con về vấn đề chửi thề không phải là điều dễ dàng, nhưng với sự kiên nhẫn và những phương pháp đúng đắn, bạn có thể giúp con hiểu được tầm quan trọng của việc sử dụng ngôn ngữ một cách có trách nhiệm. Hãy luôn nhớ rằng, mỗi lần con chửi thề là một cơ hội để bạn và con cùng nhau học hỏi và trưởng thành hơn.
